Je arts of diëtist heeft het medisch ketogeen dieet voorgesteld aan jou, jouw kind of iemand in je omgeving, waarschijnlijk vanwege refractaire epilepsie of een stofwisselingsziekte. Dit kan veel vragen oproepen: wat houdt dit dieet precies in? Hoe werkt het? Wat kun je verwachten? Op deze pagina vind je alle antwoorden! Ontdek alles wat je moet weten over het ketogeen dieet, van de basisprincipes tot de praktische toepassing.
Kom alles te weten over het medisch ketogeen dieet:
Wat is het ketogeen dieet bij epilepsie?
Het ketogeen dieet is een medisch begeleid dieet dat rijk is aan vetten, voldoende eiwitten bevat en arm is aan koolhydraten, bedoeld om epileptische aanvallen te verminderen door het lichaam in een staat van ketose te brengen. De ketogeen dieettherapie is een van de alternatieve opties voor moeilijk behandelbare epilepsie, ook wel refractaire epilepsie genoemd.
Hoe werkt het ketogeen dieet ?
De bedoeling van het ketogeen dieet is om de manier waarop het lichaam (en onder andere de hersenen, waar de bron van epilepsie zit) zijn energie uit voeding haalt te veranderen. Normaal gesproken zijn koolhydraten de belangrijkste energiebron van het lichaam. Indien er onvoldoende koolhydraten gegeten worden, schakelt het lichaam over op de verbranding van de tweede energiebron: de vetten. Als vetten worden afgebroken, komen er afbraakproducten vrij die ‘ketonen’ heten. Deze ketonen zullen zich in het bloed opstapelen tot een bepaalde waarde. Men zegt dan dat het lichaam in ‘ketose’ is, wat voordelig is voor de hersenen in geval van epilepsie.
Het effect van de dieettherapie kan pas na enkele weken tot maanden bepaald worden: het dieet dient ten minste drie maanden strikt gevolgd te worden, voordat kan worden geëvalueerd of het zinvol is om door te gaan.
Wat is het doel van het medisch ketogeen dieet?
Het doel is het aantal epileptische aanvallen te verminderen en/of de ernst van de epileptische aanvallen te verminderen. De dieettherapie kan in sommige gevallen leiden tot aanvalsvrijheid. Ook kan het dieet zorgen voor vermindering van de benodigde anti-epileptica, altijd in overleg met de behandelende arts. Het uiteindelijke resultaat en de manier waarop iemand reageert op de ketogeen dieet hangt van vele factoren (waaronder individueel metabolisme, leeftijd of type epilepsie) af en is moeilijk te voorspellen.
Voor wie is de ketogeen dieettherapie?
De ketogeen dieettherapie is een van de adviezen voor patiënten met refractaire epilepsie. Patiënten die dus niet of onvoldoende reageren op anti-aanvalsmedicatie of die onaanvaardbare bijwerkingen ervaren. De dieettherapie kan worden toegepast in elke levensfase: door zuigelingen, kinderen en volwassenen, mits onder goede medische begeleiding. Daarnaast is bij sommige stofwisselingsziekten, zoals GLUT1- deficiëntie, ketogeen dieettherapie de enige mogelijkheid.
Hoe ziet het ketogeen dieet er uit?
Om te beginnen is het belangrijk om te weten dat het ketogeen dieet er voor iedere patiënt anders uit kan zien! Er bestaan ook verschillende types (klassiek, MCT, MAD), die hier worden uitgelegd.
Gemiddeld bestaat een normale voeding uit 50% koolhydraten, 30-35% vetten en 15-20% eiwitten. Bij een ketogeen dieet verandert deze verhouding door een aantal aanpassingen aan te brengen in het dieet: het beperken van koolhydraten en het verhogen van de hoeveelheid vetten.
Het ketogeen dieet is grotendeels gebaseerd op gewone voeding. Deze kan aangevuld óf geheel vervangen worden door medische voeding. Deze dieetvoedingen, specifiek ontwikkeld voor het medisch ketogeen dieet, hebben een vooraf bepaalde verhouding van vet tot koolhydraten, wat helpt om het dieet eenvoudiger te maken. Zo kan het ook beter volgehouden worden. Medische voeding kan ook helpen om de voedingswaarde van maaltijden binnen het dieet te verbeteren. Overleg met de behandelende diëtist over het gebruik van medische voeding.
Voorbeeld van een dag ketogeen dieetschema bij epilepsie
Een dag op het ketogeen dieet ziet er net zo uit als bij een normaal voedingsschema, alleen moeten de maaltijden en tussendoortjes de juiste verhouding van voedingsstoffen bevatten. Bij het kiezen van de juiste ingrediënten kan een salade of een curry prima geschikt zijn binnen het dieet en bestaan er ook ketogene recepten voor heerlijke desserts.
Onderstaande voorbeeld geeft je een idee van hoe een dag op het medisch ketogeen dieet eruit zou kunnen zien, met of zonder gebruik van medische voeding. Maar het is enkel indicatief: vraag altijd raad aan je diëtist bij het gebruik of aanpassen van recepten.
| MAALTIJD | INGREDIENTEN (zonder medische voeding) | INGREDIENTEN (met medische voeding) |
|---|---|---|
ontbijt | Yoghurt Griekse stijl met walnoten
| Ketobrood met boter of chocopasta:
Bulletproof koffie of cacaodrank:
|
snack | Handje noten (bijv. macadamia noten) | Bananenmilkshake:
|
lunch | Salade met zalm en avocado:
| Wrap met kip en Griekse yoghurt:
|
snack 2 | Kokosballetjes:
| Blauwe bessen muffins:
|
avondeten | Ovenschotel met bloemkoolpuree en kippengehakt:
| Rundvlees, champignon en spinazie curry:
|
Optioneel: dessert | Bosbessencrumble:
Ijs met mango en mascarpone
| Crème brulée:
|
*Voeding voor medisch gebruik. Uitsluitend te gebruiken onder medisch toezicht.
Dit mag je wel en niet eten bij een ketogeen dieet
Benieuwd naar welke ingrediënten van nature wel of niet geschikt zijn bij het ketogeen dieet ? Hieronder vind je een algemene richtlijn, maar het is belangrijk om rekening te houden met de hoeveelheid van elk ingrediënt dat je gebruikt, en de voedingsmiddelen waarmee je het combineert.
| WEL | NIET |
|---|---|
1. Avocado's | 1. Brood en granen |
2. Eieren | 2. Suiker en zoetigheden |
3. Vette vis (bijv. zalm, makreel) en zeevruchten | 3. Rijst en pasta |
4. Vlees (bijv. rundvlees, kip) | 4. Aardappelen |
5. Volle zuivel (bijv. kaas, room) | 5. Vruchtensappen |
6. Noten en zaden (bijv. amandelen) | 6. Zoete vruchten (bijv. bananen, druiven) |
7. Gezonde oliën (bijv. olijfolie) | 7. Zoete dranken (bijv. frisdrank) |
8. Groene bladgroenten (bijv. spinazie) | 8. Honing en siropen |
9. Bessen (bijv. frambozen, aardbeien) | 9. Peulvruchten (bijv. bonen, linzen) |
10. Kokosproducten (bijv. kokosolie) | 10. Behandelde snacks (bijv. chips) |
Lees alles over voedingskeuzes bij het medisch ketogeen dieet op de pagina starten met ketogeen dieet.
Wat is een ketogene ratio ?
Een ketogene ratio is de verhouding van het aantal gram vetten ten opzichte van het aantal gram eiwitten plus koolhydraten. Het behandelteam bepaalt welke ketogene ratio het meest geschikt is voor de patiënt. Het klassieke dieet heeft bijvoorbeeld een ratio van 4:1, wat betekent dat voor elke 4 gram vet er 1 gram eiwitten plus koolhydraten worden gecombineerd; of van 3:1, in welk geval er iets meer eiwitten worden toegestaan per gram vet.
Verschillende vormen van het ketogeen dieet
Er bestaan verschillende vormen van het ketogeen dieet die elk aansluiten bij de specifieke behoefte, leefwijze en omstandigheden van de patiënt of de aandoening. Ontdek meer over jouw ketogeen dieet via het dropdown menu.
Aan de slag met het ketogeen dieet
Nadat je met je behandelteam hebt besloten om te beginnen met de ketogeen dieettherapie, volgt de opstartfase. De diëtist gaat je uitvoerig helpen om aan de slag te kunnen: hoe bereken je de ratio van een maaltijd, welke voedingsmiddelen zijn er mogelijk en hoe ziet een dagmenu eruit? De eerste dagen kunnen spannend zijn, het is even wennen, en er kunnen vervolgens momenten zijn waarop het volgen van de dieettherapie een uitdaging is. Bij KetoCafé willen we de dieettherapie toegankelijk maken voor alle patiënten die daar baat bij kunnen hebben.
Vraag je jezelf af welke ingrediënten je allemaal in huis moet hebben, hoe je je keuken best kunt inrichten of ben je op zoek naar inspiratie voor dagelijkse recepten? Lees hier alles over ketogeen koken!
Veelgestelde vragen over ketogeen dieettherapie
Heb je nog meer vragen over het ketogene dieet? Bekijk dan onze FAQ pagina of neem contact op met de Nutricia Medische Voedingsservice!